Session 9: Translation as Praxis: Inventing the Transversal Intellect 

Guest Speaker: Mohadeseh Zare (Independent Researcher)

APRIL 16th, 2023

چکیده

کنش ترجمه صرفا کنشی زبانی یا فرهنگی نیست بلکه سیاسی است و امپراطوری (empire) از ترجمه به عنوان ابزاری برای حفظ روابط قدرت میان شمال و جنوب جهان، مرکز و حاشیه بهره می‌برد؛ منتقدان پسا استعماری به این جنبه از کنش ترجمه که اغلب در مطالعات ترجمه در شمال جهان در آکادمی‌ها مغفول مانده است پرداخته‌اند. آنها می‌گویند سنت مطالعات ترجمه با تمرکز بیش از حد بر پیچیدگی‌های ترجمه از یک زبان و فرهنگ به زبان و فرهنگی دیگر، از اهمیت روابط قدرت تولید متن، گزینش آن و انتقال آن به زبانی دیگر بی‌تفاوت مانده‌ است.

اما از طرف دیگر نگاهی سازنده نسبت به ترجمه به عنوان مقاومت یا کنشی سیاسی در برابر امپراطوری نیز وجود دارد: کنش مداوم ترجمه و تفسیر برای آشکار کردن و به زبان در آوردن هر آنچه پیش از آن خاموش مانده یا نتوانسته سخن بگوید. اینجا منظور از ترجمه بازنمایی کردن دیگری یا سخن گفتن از جانب او نیست، منظور فراهم کردن امکان اتصال با دیگری همزمان با به رسمیت‌ شناختن تفاوت‌های فرهنگی، زبانی و به بالاخص تفاوت در قدرت است.

خیزش ژینا به واسطه آغازش با ترجمه شعار «زن، زندگی، آزادی» در بسترهای جغرافیایی-زبانی گوناگون، اشکال متفاوتی از اتصال با دیگری را پیش کشید. این اتصالات پیش از همه از طریق ترجمه میسر شد. ترجمه نه تنها به معنای انتقال معنی از یک زبان به زبان دیگر، بلکه به معنای وام‌گرفتن ایده از طریق یک مواجهه زبانی-سیاسی و اجرای دوباره آن در بستری دیگر. نوعی از ترجمه که نه تنها نخبه‌گرا نیست، بلکه کثیر است و به شکل‌گیری نوعی خرد جمعی در برابر گفتار دولتی-اسلامی درباره زن منجر شد.

گرالد رونیگ پژوهشگر چپ مفهوم خرد تقاطعی (transversal intellect) را پیش می‌کشد. او می‌گوید دانش در تبادل تولید می‌شود. ما به ابداع مفهوم خرد متقاطع نیاز داریم که بر اساس آن فرایندهای برسازنده این خرد لزوما به اتحاد و یکدستی بالاتر و همگون‌ساز منجر نمی‌شوند، بلکه بین تکینگی‌های تفکر، تولید دانش و سخن گفتن اتصال ایجاد می‌کند. آیا می‌توان گفت که کنش ترجمه به معنای عام آن (و نه به معنای حرفه تخصصی ترجمه) است که به ابداع خردی متقاطع در مقابل خرد خصوصی‌سازی‌ شده امپریالیستی کمک می‌کند؟